Ogólne
Pracownik Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej PAN od 1968 r.
dyżury: poniedziałek, środa, godz. 9.00-15.00
jednostka: Pracownia Badań nad Recepcją Dziedzictwa Orientu
pok. 321
tel. (22) 657 27 83
e-mail:
Specjalizacja i zainteresowania badawcze:
Archeologia i topografia starożytnej Aleksandrii; architektura i dekoracja architektoniczna starożytnej Aleksandrii na tle Egiptu grecko-rzymskiego i krajów ościennych.
Działalność naukowa:
Od roku 1974 dr hab. Barbara Tkaczow uczestniczy w polskich wykopaliskach na Kom el-Dikka w Aleksandrii. W oparciu o znalezione fragmenty dekoracji architektonicznych i malowanych tynków prowadzi badania nad wystrojem architektonicznym starożytnej Aleksandrii. Od początku prac w Aleksandrii prowadzi studia dotyczące archeologii starożytnej Aleksandrii, oraz jej topografii w poszczególnych epokach. Jest autorką obszernego studium poświęconego „mapie archeologicznej” tego miasta. Ponadto, od roku 2014 zajmuje się również topografią i ikonografią nowożytnej Aleksandrii (od końca XVIII wieku po lata 20-te XX wieku) oraz obrazem starożytnej i nowożytnej Aleksandrii w piśmiennictwie polskim.
Od początku pracy najpierw w ZAŚ PAN, a następnie w IKŚiO zajmuje się inwentaryzowaniem, opracowywaniem i udostępnianiem dokumentacji archeologicznej z polskich wykopalisk na Bliskim Wschodzie.
Projekty
Aleksandria ad Aegyptum – portret niezwykłego miasta
Rola: kierownik projektu
Źródło finansowania: Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, NPRH, konkurs "Umiędzynarodowienie 3a", nr 3aH 15 0108 83
Okres realizacji: 29.07.2016-28.03.2019
Członek Polsko-Egipskiej Misji na Kom el-Dikka w Aleksandrii (odd 1974 roku), dwa projekty:
- Inwentaryzacja i dokumentacja zabytków kamiennych (z wyłączeniem rzeźby), przygotowywanie bazy danych dla elementów dekoracji architektonicznych, inwentaryzacja i dokumentacja obiektów z kolorowych kamieni oraz badania nad pozostałościami malowideł ściennych (in situ i fragmentów) odkrytych na Kom el-Dikka.
- Kontynuacja badań nad topografia antycznej Aleksandrii: uzupełnianie „mapy archeologicznej” o dane z kolejnych odkryć (na Kom el-Dikka i na terenie całego miasta i przemieść).
Publikacje
2020
Plateia, Pedion, "Canopic Street": Archaeological evidence of the main street of ancient Alexandria, w: Ex Oriente Lux. Studies in honour of Jolanta Młynarczyk, WUW Warszawa 2020, pp.25-34
2019
ALEXANDRIA. The Most Illustrious, The Most Beautiful, The Most Magnificent. A Portrait of an exceptional city, IKŚiO PAN, Warsaw, Neriton 2019.
2016
Wacława Sieroszewskiego relacja z pobytu w Aleksandrii, Itinera Orientalia, 2016.
2014
Fragments of Wall Paintings from Polish Excavations at Kom el-Dikka, Etudes et Travaux XXVII, 2014, 422-439
2013
Historical Topography of ancient Alexandria, Etudes et Travaux XXVI/2, 2013, 685-699
2010
(rec.) J.McKenzie, The architecture of Alexandria and Egypt 300BC- AD 700, Yale University Press 2007, Archeologia LXI, 2010, 2-6
2008
Architectural Styles of Ancient Alexandria. Elements of architectural decoration from Polish excavations at Kom el-Dikka (1960-1993), Alexandrie VIII, Varsovie 2008
2005
(rec.) A. Hirst & M. Silk (eds), Alexandria. Real and Imagined, 2004, Bibliotheca Orientalis LXII/5-6, 2005, 509-511
2004
(rec.) A. Bernand & Fr. Goddio, L’Egypte engloutie, Paris 2002, Bibliotheca Orientalis LXI/3-4, 2004, 307-312
2002
Remarques sur la topographie et l’architecture de l’ancienne Alexandrie à la lumiere des recentes decouvertes archeologiques, Archeologia LIII, 2002, 21-37
2001
Topographie et l’architecture del’ancienne Alexandrie. Nouvelles recherches et decouvertes, Etudes et Travaux XIX, 2001, 330-336
2000
The Historical Topography of Kom el-Dikka. Notes on Plans XII-XV, [w:] Z. Kiss, G. Majcherek, H. Meyza, H. Rysiewski, B. Tkaczow, Fouilles Polonaises à Kom el Dikka (1986-1987), Alexandria VII, Varsovie 2000, 131-143
(rec.) A. Adriani, La tomba di Alessandro. Realta, ipotesi e fant asie (a cura di N. Bonacasa e P. Minà), Roma 2000, Archeologia LII, 2000, 145-147
1998
Topografia chrześcijańskiej Aleksandrii, [w:] B. Iwaszkiewicz-Wronikowskiej (red.), Sympozja Kazimierskie poświęcone kulturze świata późnego antyku I wczesnego chrześcijaństwa, Lublin 1998, 203-310
1995
An Imitation of opus alexandrinum in Wall Painting? Two Wall Paintings from Kom el-Dikka (Alexandrie), Etudes et Travaux XVII, 1995, 320-326
1993
Topography of Ancient Alexandria (An Archeological Map), Travaux du Centre d’Archeologie Mediterraneenne de l’Academie Polonaise des Sciences 32, Varsovie 1993
1992
Observations preliminaries sur les fragments de decoration architectonique à Kom el-Dikka (Alexandrie), Etudes et Travaux XVI, 1992, 226-256
1990
Archaeological Sources for the Earliest Churches in Alexandria, w: Coptic Studies. Acts of the Third International Congress of Coptic Studies, Warsaw 20-25 August 1984, Varsovie 1990, 431-435
Niobe ou Berenice? Remarques sur la provenance et l’identification de la statue no 14942 du Musee Greco-Romain d’Alexandrie, Etudes et Travaux XV, 1990, 418-425
1988
Aleksandria. Najjaśniejsza, Najpiękniejsza, Najświetniejsza, Warszawa 1988
1986
Remarques sur la topographie et l’architecture de l’ancienne Alexandrie dans les texts antiques, Archeologia 35, 1986, 1-25
1983
Le milieu artistique de l’antique Alexandrie, Etudes et Travaux XIII, 1983, 394-403
1982
La topographie des necropoles occidentales d’Alexandrie, Eos 70, 1982, 343-348
1981
(razem z S. Skowronek) Le culte de la déesse Demeter à Alexandrie, [w:] Colloques Internationales du C.N.R.S., No 539 – Mythologie Greco-romaine. Mythologies peripheriques. Etudes d’iconographie, Paris 1981, 131-143
1977
Badania nad “mapą archeologiczną” antycznej Aleksandrii, [w:] Starożytna Aleksandria w badaniach polskich. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Instytut archeologii UJ, Kraków, 8-9.04 1975, Warszawa 1977, 47-57
Popularyzacja
Działalność popularyzatorska:
1) udział w przygotowywaniu licznych wystaw i filmów telewizyjnych poświęconych polskim wykopaliskom na Bliskim Wschodzie – wybór i udostępnianie materiału fotograficznego;
2) udział (jako eksperta) w teleturnieju Wielka Gra w latach 1980-2000 w tematach z zakresu historii i kultury świata starożytnego
3) prace popularnonaukowe z zakresu historii i archeologii starożytnej Aleksandrii oraz historii i kultury Egiptu grecko-rzymskiego.
Artykuły popularno-naukowe:
"Nie masz królewskiej drogi do geometrii", [w:] Pomocnik Historyczny Polityki no 3/2018, ss. 116-119.
"Pod Muz egidą", [w:] Niezbędnik inteligenta – Uniwersytety, 700 lat sporów, Polityka 4, 2014, 12-14
Seria artykułów w zeszytach „Egipt. Bogowie i faraonowie”:
- Aleksandria przy Egipcie, zeszyt 4, 93-98
- Aleksandria: topografia i wykopaliska, zeszyt 5, 9-14
- Egipt pierwszych Ptolomeuszy, zeszyt 8, 79-82
- Aleksandria której już nie ma, zeszyt 11, 117-122
- Aleksander w Egipcie, zeszyt 12, 105-106
- Z perskiej niewoli ku nowemu ładowi, zeszyt 14, 77-78
- Hadrian i Antinous, zeszyt 16, 117-120
- Grobowce epoki zmierzchu, zeszyt 17, 33-36
- Egipt w świecie klasycznym, zeszyt 18, 99-102
- Ptolomeusze I i II, zeszyt 19, 107-110
- Septymiusz Sewer, zeszyt 20, 121-122
- Dioklecjan, zeszyt 25, 125-126
- Karakalla, zeszyt 26, 123-125
- Serapis i inni, zeszyt 27, 141-144
- Kleopatra: ostatnia z rodu, zeszyt 47, 111-116
- Berenika II, zeszyt 51, 141-142
- Ptolomeusz IV i Arsinoe III, zeszyt 60, 143-144
- Ptolomeusz V, zeszyt 60, 145-146
- Sztuka Egiptu grecko-rzymskiego, zeszyt 7, 123-126
Przekłady na język polski:
Ph. Matyszak, Rzym za 5 denarów dziennie, Bellona 2009 (z j. angielskiego)
R. Castleden, Wojna trojańska, Bellona 2008 (z j. angielskiego)
J. Waterson, Wojny mameluków, Bellona 2007 (z j. angielskiego)
Ch. Jacq, Egipcjanki, Świat Książki-Bertelsman Media 2006 (z francuskiego)
S. Lane-Poole, Saladyn Wielki i upadek Jerozolimy, Bellona 2006 (z j. angielskiego)
T. Allan, Rzym. Życie, legendy i sztuka, National Geographic 2004 (z j. angielskiego)
S. Melloni, Wielkie działa starożytności. Eneida, Bellona 2004 (z j. włoskiego)
E.J. Stafford, Grecja: Życie, legendy i sztuka, National Geographic 2004 (z j. angielskiego)
S. Romani, Wiekie działa starożytności. Iliada, Bellona 2003 (z j. włoskiego)
L. Sims, Przewodnik po starożytnej Grecji, Bellona 2003 (z j. angielskiego)
L. Sims, Przewodnik po starożytnym Rzymie, Bellona 2003 (z j. angielskiego)
P. Conolly & H. Dodge, Antyczne miasta, RTW 1998 (z j. angielskiego)
S. & D. Derring, Słynne miejsca wczoraj i dziś, Focus 1991 (z j. angielskiego)
Członkostwo w organizacjach naukowych
Polska Akademia Umiejętności (PAU) w Krakowie.
